Mai vàng thuộc họ Ochnaceae, có tên kỹ thuật Ochna integerima, là cây đa niên, có thể sống trên một trăm năm, gốc to rễ lồi lõm, thân xù xì, cành nhánh nhiều, lá mọc xen. Ngoài ngẫu nhiên, cây mai vàng tự rụng lá vào mùa Đông và ra hoa vào mùa Xuân. Do đó, tiên tổ chúng ta đả lảy hết lá vào tháng chạp âm lịch, để thúc đẩy ho cây mai ra hoa rộ vào dịp tết Nguyên đán.
– Hoa mai thường mọc ra trong khoảng nách lá, thoạt tiên là một hoa lớn, gọi là hoa cái, có vỏ lụa (vỏ trấu) bọc bên ngoài. Khi vỏ lụa bung ra, thì xuất hiện một chùm hoa con, từ một nụ đến mười nụ, lớn mạnh rất nhanh, độ bảy ngày sau là nở. Trong chùm hoa này, hoa lớn nở trước hoa nhỏ nở sau, tới vài ba ngày mới nở hết. Mỗi hoa bên ngoài có 5 đài màu xanh, bên trong có 5 cánh màu vàng, ở giữa là một chùm nhụy mang phấn màu xậm hơn. Thường hoa nở 3 ngày thì tàn. Ngày thứ nhất, 5 cánh và chùm nhụy xoè thẳng ra rất đẹp! Ngày thứ 2, 5 cánh vảnh lên và chùm nhụy dụm lại. Qua tới ngày thứ ba, 5 cánh bắt đầu rơi lả tả theo chiều gió, hoa tàn.Hoa nào đậu thì bầu noãn phình lớn lên và kết hạt. Hạt non màu xanh, hạt già màu đen, hạt chín rụng xuống đất, mọc lên cây con. Cây con vài ba năm sau mới ra hoa bói lần Đầu tiên và cứ thế tiếp tục, mỗi năm mỗi ra hoa. Đấy là chu kỳ của cây mai, cây mai vàng cò có phổ quát loại, rất nhiều.
– Mai vàng 5 cánh là cây mai đại diện cho toàn bộ các loài mai, vì lúc nghe nói tới mai, là phần đông chúng ta nghĩ đến cây mai vàng 5 cách cựu truyền này. Theo tục lệ, Tết tới, nhà nào cũng chưng mai, với lòng mong ước được một năm đầy may mắn, vui tươi hạng phúc! Mai vàng 5 cán còn chia ra:
+ Mai sẻ: Là một loại mai chuyên mọc ở những vùng cát trắng sắp biển. Loại mai này có thân suôn thẳng và tròn và trổ bông loáng thoáng. Ví như chúng trổ năm cánh thì gọi là mai sẻ, còn giả dụ có hơn năm cánh thì đúng là loại mai động. Mai sẻ mọc tản mạn trong khoảng các tỉnh từ Quảng Bình, Quàng Trị vào tận các vùng duyên hải thuộc miền trung và có khi thấy chúng ở các vùng đồi cát trắng thuộc miền nam như Tây Ninh, Đồng Nai, Biên Hòa.
+ Mai châu: Còn gọi nôm na là mai “trâu” vì hoa to và rất nhiều, mọc khắp nơi ở miền Nam, có nơi mọc thàng rừng, cả núi như Mai Lĩnh, nhưng ko sai hoa bằng mai sẻ. Cây mai này có hoa 5 cánh màu vàng tươi rất đẹp, rất được ưa thích để bác bỏ trong ba ngày Tết.
+ Mai liễu: Là cây mai vàng 5 cánh thường, nhưng cành nhánh mềm mại, quằn quại, rũ xuống như vây liễu. Hoa nở đầy cành phơ phất theo chiều gió, trông thật là nên thơ!.
+ Mai chùm gởi: Là cây mai có thân cứng, ở đầu cành nổi lên những khối u lớn, giống như chùm gởi. Ở chung loanh quanh khối u, mọc chi chít đầy tược non, đầy nụ hoa, khi nở thành một bó hoa to to trông thật đẹp. Có người còn gọi là “mai vương” vua các loài mai, hoặc mai “tỳ bà”, được trồng các vuon mai vang dep nhat viet nam.
+ Mai thơm, Mai hương, Mai ngư: Cũng là cây mai 5 cánh thường, nhưng hoa có mùi thơm nhẹ nhõm, phảng phất lâng lâng, làm cho tâm hồn người thưởng thức càng thêm thích thú vui xuân ! Mai thơm Huế rất quí, mắt nhặt, sai bông, cánh dày, lâu tàn. Đặc trưng là cây mai này có lá non màu xanh chứ ko phải là màu nâu đỏ hoặc hồng như các loài mai khác. Loại mai thơm ở Bến Tre cũng có. Tết vào vườn mai xoành xoạch phảng phất có mùi hương thơm nhẹ.
+ Mai cánh nhọn: Mai cánh nhọn là cây mai vàng 5 cánh, có nụ hoa nhỏ và dài, nên nở ra cánh nhọn như hình ngôi sao. Do cánh hở, nên ko mấy đẹp, ít được ưa chuộng, nhưng cũng rất sai hoa.
+ Mai cánh tròn: Là cây mai vang 5 cánh lớn, tròn, kín, đẹp, rất dể thương. Đa ố đều thích cây mai này,có người còn quí hơn cây mai nhiều cánh, phổ thông màu, nhất là người Trung Hoa,
Tết đến mua tìm loại mai này về chưng trong nhà.
+ Mai cánh dún: Đây là cây mai vàng 5 cánh to, đẹp, dún lại như có ren chung vòng quanh, xem rất lạ mắt, dược phổ biến người ưa thích trồng để chơi hoa. Cây này cũng sai hoa, Tết nở đầy cành lất phất như đàn bướm vàng tung bay.
+ Mai rừng Cà Ná, Mai rừng Bình Châu: Đây là cây mai hoang dại, mọc tại khu rừng Cà Ná, Bình Châu, cũng thuộc họ mai, cây thân nhỏ èo uột, cành rất giòn, lá hình bầu dục, có răng cưa mịn, màu xanh bóng nhoáng, rờ thấy trơn tru chứ không thấy nhám như lá mai thừơng. Hoa 5 cánh màu vàng nhạt, cuống tương đối dài và có màu tím tím. Cây mai rừng này không mấy đẹp, nhưng cũng là cây mai lạ.
+ Mai Vĩnh Hảo: Cây mai này do ông Kha Linh Vũ ( Qui Nhơn) giới thiệu, cũng là cây mai hoang dại mọc ở vùng núi Vĩnh Hảo. Sắp Tết, người ta chặt đem về cắm ở bãi cát dưới đầu sông Dinh, thị xã Phan Rang để bán. Đặc điểm cây mai này rất nặng, có thể gấp rưỡi mai thường khác, nên gọi là “mai đá”. Thân thật cứng, cành nhỏ, giòn, dễ gãy,lá nhỏ, lúc non màu xanh, trong như giấy. Hoa lớn, cánh phẳng, trong khoảng 12 – 16 cánh màu vàng rất đẹp và lâu tàn. === > Xem thêm: Những kinh nghiệm lựa chọn chậu mai đẹp và phù hợp
+ Mai chuỷ Hốc Môn: Đây là cây mai mới xuất hiện ở Hội Hoa Xuân tỉnh thành năm 1994. Cũng thuộc họ mai, là cây mai rừng, loại mai đực, thân màu nâu, cuống lá rụng để dấu rất to, nên dể tháp ghép với các loại mai khác. Lá lớn dài màu xanh bóng, chung vòng vèo có răng mịn. Hoa chùm dạng chủy như hoa điệp ta, màu vàng, nẹn gọi là mai chủy. Cây mai này ra hoa ko đẹp lắm, nhưng là cây mai mới.
+ Mai lá quắn: Mai quắn, do lá lớn xoáy quắn lại rất lạ, hoa 5 -7 cánh lớn, nở xoè to nhưng 5 cánh cong cong trở lên như lòng thuyền, ngoài đầu hơi đo đỏ, tương đối đẹp, nhụy cái lớn rất dài.
– Mai sẻ là cây mai vàng 5 cánh nhỏ, nên goi mai sẻ. Nhưng đặc biệt là cây mai này có hoa chùm, rất sai hoa.Tết đến, hoa sôi động đầy cành, vàng tươi , nhấp nhánh, trông rất đẹp mắt.